🔸کمبود میزان دوپامین (Dopamine) در مغز تاثیر مستقیمی بر روی ایجاد بیماری پارکینسون در افراد دارد. به طور کلی بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده است و باعث بروز مشکلاتی مانند لرزش بدن، سفتی عضلات و حرکات آهسته می شود.
🔸بیماری پارکینسون به طور کامل هنوز شناخته نشده است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد و آزمایش های تشخیصی نمی توانند به طور دقیقی تعیین کنند که آیا فرد به این بیماری مبتلا شده است یا خیر. اما محققان می دانند که مقدار دوپامین موجود در مغز تاثیر زیادی بر روی این بیماری دارد.
🔸در این مقاله، بررسی می کنیم که دوپامین چیست و چگونه با بیماری پارکینسون ارتباط دارد. همچنین در مورد راه های درمانی که سطح دوپامین را بهبود می بخشند و راه هایی که می توانید دوپامین را به طور طبیعی افزایش دهید، یاد خواهید گرفت.
فهرست مطالب
دوپامین چیست؟
🔹دوپامین نوعی ماده شیمیایی در مغز است که به عنوان انتقال دهنده عصبی شناخته می شود. به این معنی که دوپامین مسئول کمک به حرکت سیگنال های الکتریکی در مغز است. این ماده در بخشی از مغز به نام جسم سیاه تولید می شود.
🔹دوپامین مسئول حرکات صاف و کنترل شده است، یعنی افراد سالم به راحتی می توانند حرکات بدن خود را کنترل کنند، مثلا در حالت عادی دست کسی نمی لرزد، زیرا دوپامین موجود در مغز مانع این کار می شود. دوپامین همچنین در ایجاد حس و حال افراد نقش دارد. وقتی کاری خوب یا لذت بخش انجام می دهید، مغز شما مملو از دوپامین می شود که شما را تشویق می‌کند دوباره آن را انجام دهید.
🔹بدن قادر است تمام دوپامین مورد نیاز خود را تولید کند. می تواند عناصر سازنده را از غذاهایی که می خورید و فعالیت هایی که انجام می دهید دریافت کند. در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، سطح دوپامین در مغز کاهش می یابد.
ارتباط دوپامین با بیماری پارکینسون چیست؟
🔺همانطور که قبل تر هم گفتیم، در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، سطح دوپامین بسیار پایین است. با شروع کاهش دوپامین، علائم و نشانه های بیماری پارکینسون شروع به آشکار شدن می کنند. یعنی اینکه حرکات صاف و کنترل شده بدن ممکن است با علائمی مانند لرزش بدن یا لرزش دست یا سفتی در عضلات جایگزین شود. حرکات بدن ممکن است آهسته، لرزان و یا متوقف شوند.
🔺سطح دوپامین ممکن است تا زمانی که این علائم قابل توجه شوند به میزان زیادی کاهش یابد. برخی از علائم اولیه بیماری پارکینسون چندان واضح نیستند و ممکن است سال ها قبل از بروز مشکلات حرکتی مهمتر رخ دهند. این علائم عبارتند از:
💠مشکل در تمرکز
💠هماهنگی ضعیف
💠حالت خمیده
💠از دست دادن بویایی
وقتی سطح دوپامین کاهش می یابد چه اتفاقی می افتد؟
🔸مشخص نیست که چرا سطح دوپامین در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کاهش می یابد، اما هر چه سطح دوپامین کمتر باشد، احتمال بروز علائم این اختلال بیشتر می شود.
🔸به گفته موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، علائم بیماری پارکینسون معمولاً زمانی ظاهر می شوند که مغز فرد ۶۰ تا ۸۰ درصد از سلول های تولید کننده دوپامین خود را در جسم سیاه از دست داده باشد. این بدان معناست که کاهش دوپامین ممکن است مدت ها قبل از شناسایی علائم اتفاق بیفتد.
نحوه حرکت دوپامین
🔹مدارهای الکتریکی در مغز شما با سرعت رعد و برق حرکت می کنند – سریع و یکنواخت. آن ها اطلاعات و داده ها را از طریق مغز شما به سرعت به سیستم عصبی مرکزی می فرستند تا بتوانید حرکت کنید و به محیط اطراف واکنش نشان دهید. با این حال، هنگامی که این فرستنده ها قطع می شوند یا تغییر مسیر می دهند، علائم و نشانه های مشکلات آشکار می شوند.
🔹دوپامین از طریق مغز شما در مسیرهای خاصی منتقل می شود. به این مسیرها دوپامینرژیک یا مسیرهای دوپامین می گویند. در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، دو مسیر حرکت مهم دوپامین، ارتباط با سایر نورون ها و بخش های مختلف مغز را متوقف می کنند.
🔹به طور معمول، این مسیرها مسئول انتقال دوپامین از قسمت های خاصی از مغز هستند. در مغز افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، این مسیرها دیگر به هم متصل نیستند. بدون وجود دوپامینی برای حرکت، سطح انتقال دهنده های عصبی شروع به کاهش می کند.
🔹برای اندازه گیری سطح ناقل دوپامین در بدن می توان از آزمایش خون استفاده کرد. تحقیقات نشان می دهد که سطح پایین انتقال دهنده های دوپامین در ایجاد بیماری پارکینسون نقش دارد.
تشخیص با اسکن ناقل دوپامین (DaTscan)
🔺هیچ آزمایشی نمی تواند به طور دقیق تشخیص بیماری پارکینسون را تایید کند، اما برخی آزمایش ها می توانند به رد سایر علل کمک کنند. اسکن انتقال دهنده دوپامین (DaTscan) یکی از این آزمایشات است. در حالی که وجود بیماری اختلال عصبی را تأیید نمی کند، می تواند به پزشک کمک کند تا سایر علل دیگر را رد کند.
🔺با استفاده از این تصویر برداری، پزشک سطح دوپامین موجود در مغز را بررسی می کند.
🔺این آزمایش برای افرادی که علائم واضح تری از بیماری پارکینسون را دارند استفاده نمی شود. در عوض، DaTscan اغلب برای افرادی که فقط علائم خفیفی از خود نشان می دهند و معیارهای استاندارد برای تشخیص را ندارند، توصیه می شود.
تست آنلاین پارکینسون روشی سریع و آسان برای تشخیص بیماری پارکینسون است. برای شروع تست بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
دوپامین در درمان پارکینسون
راه های مختلفی برای درمان پارکینسون وجود دارد که بر پایه تجویز دوپامین هستند.
آیا می توان از دوپامین برای درمان پارکینسون استفاده کرد؟
🔸اگر بیماری پارکینسون ناشی از کاهش دوپامین باشد، ممکن است منطقی به نظر برسد که جایگزینی دوباره دوپامین در مغز علائم را می تواند متوقف کند و جلوی پیشرفت این اختلال را بگیرد. اما این کار به این راحتی نیست.
🔸دوپامین دریافت شده از دارو یا تزریق نمی تواند به سد خونی مغزی نفوذ کند. که در نهایت آن را به یک درمان بی اثر تبدیل می کند.
🔸اسید آمینه ای به نام لوودوپا می تواند به افزایش سطح دوپامین در مغز کمک کند. اگر به عنوان دارو تجویز شود، می تواند از سد خونی مغزی عبور کند. لوودوپا به محض ورود به مغز به دوپامین تبدیل می شود.
🔸لوودوپا جایگزین تمام دوپامین از دست رفته نمی شود، اما می تواند به کاهش علائم بیماری پارکینسون کمک کند. این دارو به ویژه برای کنترل حرکات بدن مفید است.
تحریک عمیق مغز
🔹تحریک عمیق مغز (DBS) نوعی درمان است که شامل قرار دادن الکترود در قسمت های خاصی از مغز و ارسال تکانه های الکتریکی به مغز است. در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، این سیگنال های الکتریکی می توانند به کاهش علائمی مانند لرزش، سفتی و اسپاسم عضلانی کمک کنند.
🔹علاوه بر این، تحریک عمیق مغز ممکن است سطح دوپامین را در بخشی از مغز افزایش دهد. این جراحی به نوبه خود ممکن است علائم را کاهش دهد.
راه های افزایش دوپامین
🔺دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که داشتن آن به میزان زیاد در مغز عالی است. هنگامی که کاری لذت بخش انجام می دهید، مغز شما مملو از احساس لذت، رضایت و پاداش می شود.
🔺در حالی که افزایش دوپامین طبیعی از پیشرفت بیماری پارکینسون جلوگیری یا آن را متوقف نمی کند، فقط ممکن است به جلوگیری از علائم اولیه این اختلال کمک کند. برای برخی افراد، افزایش طبیعی دوپامین ممکن است در کنار سایر درمان ها مفید باشد.
تقویت دوپامین به طور طبیعی
راه های طبیعی افزایش دوپامین عبارتند از:
✅ ورزش. ورزش کردن میزان اندورفین (نوعی مسکن طبیعی که در مغز ترشح می شود) در بدن را افزایش می دهد. اما ورزش ممکن است بتواند سطح دوپامین را هم افزایش دهد.
✅ خواب. خواب یکی از سالم ترین کارهایی است که می توانید برای بدن خود انجام دهید، خواب به شما کمک می کند تا دوپامین در زمان های مناسب در روز در بدن ساخته شود. افرادی که خواب کافی ندارند ممکن است سطح دوپامین پایینی داشته باشند. ۷ تا ۹ ساعت در شب را حتما بخوابید.
✅ پروتئین بخورید. غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت و لبنیات، حاوی اسید آمینه ای به نام تیروزین هستند که نقش مهمی در تولید دوپامین در مغز دارد. وقتی پروتئین می خورید، مقدار بیشتری واحد سازنده دوپامین را در بدن تامین می کنید. با این حال، مجبور نیستید که حتما پروتئین گوشتی بخورید تا از مزایای دوپامین در غذا بهره مند شوید. پروتئین های گیاهی مانند حبوبات و سویا نیز موثرند.
✅ پروبیوتیک مصرف کنید. اگر در حال حاضر غذاهای غنی از پروبیوتیک زیاد مصرف نمی کنید، مکمل های پروبیوتیک را به رژیم روزانه خود اضافه کنید. این باکتری های سالم می توانند به مغز شما در تولید دوپامین کمک کنند.
حرف آخر
🔸دوپامین نقش حیاتی در بدن دارد که به تنظیم حرکات کمک می کند و به ایجاد حس خوب و لذت کمک می کند.
🔸بدون دوپامین، مغز نمی تواند سیگنال های الکتریکی را به درستی به بدن ارسال کند. علائم و نشانه های کاهش دوپامین در بدن ظاهر می شود. این علائم شامل لرزش، سفتی عضلات و از دست دادن هماهنگی است. در نهایت با شاخص شدن این علائم تشخیص بیماری پارکینسون آشکارتر می شود.
🔸در حالی که نمی توانید دوپامین از دست رفته در مغز را جایگزین کنید، درمان هایی برای بیماری پارکینسون وجود دارند که می توانند به مغز شما کمک کنند تا دوپامین بیشتری تولید کند. درمان می تواند برخی از علائم اختلال عصبی پیشرونده را کند یا کاهش دهد.
