هر گونه ضربه و فشار وارد شده به جمجمه و پوست که باعث آسیب دیدن بافت مغز شود می تواند منجر به ضربه مغزی شود. ضربه مغزی لزوما بر اثر ضربه های محکم و شدید به وجود نمی آید و حتی ضربه های معمولی و با شدت کم هم می تواند باعث بروز ضربه مغزی شود. مهمترین بخش درمان ضربه مغزی فرآیند بازیابی بعد از ضربه مغزی می باشد.
این باور که همیشه ضربه مغزی منجر به از دست رفتن آگاهی و هوشیاری می شود درست نیست. این اتفاق همیشه رخ نمی دهد در حقیقت ۸۱ الی ۹۲ درصد تلفات ناشی از ضربه مغزی هوشیاری خود را از دست نمی دهند در این موارد حتی نیازی به انجام فرآیندهای بازیابی بعد از ضربه مغزی نیست.
علاوه بر این ممکن است علایم عدم هوشیاری در زمان وقوع حادثه و ضربه مغزی رخ ندهند و تا چند روز پس از آسیب اولیه هیچ گونه علائمی از عدم هوشیاری مشاهده نشود .
فهرست مطالب
عوامل مهم در تشخیص ضربه مغزی
اکثر ضربه های مغزی خفیف به صورت خود به خود درمان می شوند حتی ممکن است فرد متوجه ضربه مغزی نشود اما در موارد حادتر که آسیب بیشتری وارد شده است باید روند درمان و تشخیص را به سرعت انجام داد.
در هنگام ضربه مغزی برای حفظ امنیت و سلامت خود بهتر است قبل از هرگونه اقدامی ابتدا با یک پزشک صحبت کنید. اگر آسیب شما جدی باشد شروع زودتر درمان اولیه باعث می شود که به بازیابی بعد از ضربه مغزی شما کمک شایانی کند.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر باید سریعا اقدامات اورژانسی ضربه مغزی را انجام دهید :
⭕ سردرد شدید ناگهانی
⭕مشکل در صحبت کردن
⭕ سوزش یا بیحسی
⭕ مشکل در بلعیدن غذا
⭕ بی حسی در اندام های بدن
⭕ احساس مزه و طعم های غیر معمول
⭕ از دست دادن هوشیاری
⭕ تشنج
⭕ ضعف در دست یا پا
⭕ افزایش ضربان قلب
⭕ دید دوگانه داشت ( دوتا دیدن اشیا )
⭕ از دست دادن تعادل
⭕ فلج شدن قسمتی از بدن مخصوصا فلج شدن یک طرف صورت.
بهبود ضربه مغزی چقدر زمان می برد؟
درمان ضربه مغزی در حدود ۷ الی ۱۰ روز خواهد بود. اگر بعد از ضربه مغزی به اندازه کافی استراحت نکنید و به دستورات پزشک خود بی توجهی کنید ممکن است روند درمان شما بیشتر از مدت زمان اعلام شده شود. بازیابی بعد از ضربه مغزی یکی از مهترین کارهایی است که باید بعد از درمان انجام شود.
✅ مطالعه بیشتر: سندروم بعد از ضربه مغزی (PCS) چیست؟
آیا کودکان نیز دچار ضربه مغزی می شوند ؟
فعالیت و جنب و جوش کودکان در مدارس و فعالیت های ورزشی یکی از عوامل بروز ضربه های مغزی در کودکان است. اگر کودک یا نوجوان شما در مدرسه دچار ضربه مغزی شده است بهترین کار این است تمام فعالیت های مدرسه مانند تمرین، کلاس درس، ورزش و … را متوقف کنید. در مطالعات اخیر ورزشکاران نوجوانی که با ضربه مغزی فعالیت های ورزشی خود را ادامه داده اند نسبت به افرادی که سریع از بازی خارج شده اند مدت درمان ۲ برابری را تجربه کرده اند.
برای اطلاعات بیشتر مقاله علائم ضربه مغزی در کودکان و نوزادان را مطالعه کنید.
تسریع روند بازیابی و بهبود بعد از ضربه مغزی
پزشک می تواند میزان آسیب وارده را بررسی نماید و راهکار های بهبود را بر اساس تخمین میزان آسیب های وارده به مغز ارائه دهد. از این راهکارها به عنوان مراحل بازیابی بعد از ضربه مغزی یاد می شود.
✅ مطالعه بیشتر: ۸ ماده مغذی در تغذیه بیماران ضربه مغزی
اکثر پزشکان اولین قدم برای درمان بهتر و سریعتر را یک رژیم غذایی مناسب با پروتئین بالا اعلام می کنند. در واقع مغز برای بازیابی بعد از ضربه مغزی و ترمیم کامل خود به مواد مغذی خاصی نیاز دارد. مانند:
خوردن بیشتر سبزیجات
این مواد حاوی آنتی اکسیدان های و ویتامین E بالایی هستند به خصوص زغال اخته ، اسفناج و کلم بروکلی . تحقیقات بر روی این مواد غذایی نشان داده است که به بهبود عملکرد حافظه و دستگاه عصبی کمک بالایی می کنند. مصرف روزانه مقدار قابل توجهی از میوه و سبزیجات به فرآیند بازیابی بعد از ضربه مغزی کمک زیادی خواهد کرد.
مصرف بیشتر پروتئین
مواد تشکیل دهنده پروتئین ها مثل آمینو اسیدها می توانند برخی از علائم شناختی ضربه مغزی را بهبود ببخشند. در زمان بهبود و بازیابی بعد از ضربه مغزی سعی کنید مقدار بیشتری پروتئین مصرف کنید. خوردن گوشت، لوبیا، آجیل، ماهی و همه منابع عالی که دارای آمینو اسید های زنجیره ای هستند پیشنهاد می شود.
غذاهای دارای امگا ۳ بخورید
اسید های چرب امگا ۳ به بهبود صدمات ناشی از ضربه مغزی ( شناخت نورون ها و بهبود آن ها ) کمک زیادی می کنند. همچنین اسید های چرب امگا ۳ یکی از موارد مفید برای سلامتی و تقویت حافظه و فعالیت های مغزی می باشند. استفاده از امگا ۳، برای بازیابی بعد از ضربه مغزی و یا حتی در زمانی که در سلامت کامل هستید هم به شدت پیشنهاد می شود.
غذاهای دارای اسیدهای چرب دارای امگا ۳ شامل ماهی های چرب مثل سالون، گردو، دانه های کتان، سویا و چای هستند.
استفاده از غذاهای آنتی اکسیدان دار
برخی تحقیقات نشان می دهند که آنتی اکسیدان ها ممکن است حافظه و عملکرد کلی سیستم عصبی را بهبود ببخشند. با این حال این غذاها به صورت خاص و فقط برای بهبود ضربه مغزی استفاده نمی شوند.
فعالیت های تاثیر گذار در بهبود و بازیابی بعد از ضربه مغزی
تنفس عمیق
🔵 مطالعات بسیاری برای ارزیابی کاهش استرس در ذهن افراد بیمار بعد از ضربه مغزی انجام شده است و نتایج بسیار مثبتی نیز داشته است. این یافته ها نشان می دهد، بیمارانی که تمرکز ذهنی مناسبی داشته اند و کیفیت زندگی خود را افزایش داده اند پیشرفت های کوچکتر اما قابل توجهی را در زمان بازیابی بعد از ضربه مغزی بدست آورده اند.
🔵 روزانه تعداد ۲۵ نفس عمیق تاثیرات مثبتی بر ذهن و جسم افراد می گذارد (هر نفس از طریق بینی و به مدت ۳ ثانیه هوا را به داخل ریه های خود وارد کنید و سپس ۳ ثانیه داخل ریه های خود نگه دارید و سپس به آرامی هوای داخل ریه های خود را از طریق دهان خارج کنید).
🔵 در هنگام نفس عمیق کشیدن به حرکات شکم و ریه ها باید دقت شود و همه چیز به صورت طبیعی انجام شود.
🔵 برای تداوم این کار برنامه های گوشی موبایل بهترین راهکار هستند و برنامه های متنوعی نیز در این زمینه وجود دارد که می توانید با دانلود کردن آن ها تمرینات روزانه خود را به صورت منظم انجام دهید.
یوگا
تمرینات کنترل شده یوگا و همچنین ترکیب آن با مدیتیشن می تواند تاثیرات مثبتی در روند بهبودی داشته باشد. اگرچه شواهد علمی محدودی وجود دارد که این تاثیرات مثبت را نشان می دهد اما همواره یوگا و مدیتیشن توسط اغلب پزشکان برای تسکین استرس در زمان بازیابی بعد از ضربه مغزی توصیه می شود.
برای این کار شما می توانید به یک سالن ورزشی یوگا مراجعه کنید. همچنین فیلم های آموزشی یوگا نیز می تواند کمک بسیاری به شما کند .
پیاده روی
در زمان بهبود و بازیابی بعد از ضربه مغزی، انجام فعالیت های ورزشی سنگین ممنوع است. اما این ممنوعیت شامل حال پیاده روی نمی شود چرا که یکی از بهترین و راحت ترین ورزش های دنیا پیاده روی است.
تاثیر مثبت پیاده روی بر روی خلق و خوی افراد اثبات شده است. در هنگام پیاده روی باید در نظر داشته باشید که به صورت عجله ای و سریع حرکت نکنید. هرچه پیاده روی آرام تر باشد گردش خون و جریان خون در بدن بهتر است. از پیاده روی خود لذت ببرید و اتفاقات گذشته خود را به فراموشی بسپارید تا دچار استرس و فشار های عصبی نشوید.
انجام فعالیت های هنری
فعالیت های هنری معمولی مانند نقاشی کردن و یا رنگ آمیزی کردن یک کتاب نقاشی می تواند تاثیرات خوب و مناسبی در روحیه شما ایجاد کند. همچنین فعالیت های هنری می تواند به کاهش استرس کمک کنند. می توانید در کلاس های نقاشی ثبت نام کنید و از خلاقیت خود در خلق آثار هنری نهایت استفاده را ببرید.
اقدامات تکمیلی برای بازیابی بعد از ضربه مغزی
همچنین شما در کنار تغذیه مناسب در زمان بازیابی و بهبود از ضربه مغزی، می توانید با انجام امور ساده روند بهبود خود را سرعت ببخشید. این امور ساده عبارتند از:
🟩 کاهش زمان خیره شدن به صفحه گوشی و کامپیوتر
🟩 کم کردن مدت زمان قرار گرفتن در برابر نور شدید مانند خورشید یا حضور در محل های پر سر و صدا
🟩 پرهیز از حرکات غیرضروری
🟩 نوشیدن آب و مایعات کافی
🟩 استراحت کردن
🟩 خواب مناسب و به اندازه داشته باشید
🟩 سعی کنید صبور باشید و تفکر مثبت داشته باشید